ژاپن کشوری است با فرهنگی منحصربه فرد که گردشگران را با داشتن آداب و رسوم و هنجارهای روابط اجتماعی و بین‌ فردی به شگفتی وا می‌دارد. انتظار نمی‌رود که همه‌ی گردشگرانی که اولین بار به ژاپن می‌روند، با هنجارهای اجتماعی این کشور آشنا باشند و آنها را رعایت کنند؛ اما اگر آنها را بدانیم و به‌کار ببندیم، فرد مبادی آدابی ظاهر خواهیم شد. اگر قصد سفر به ژاپن را دارید یا مایل هستید با فرهنگ ژاپن و آداب معاشرت در آن کشور بیشتر آشنا شوید، درادامه با ما همراه باشید تا دوازده نکته در رابطه با هنجارهای اجتماعی و آداب معاشرت در ژاپن را باهم مرور کنیم.

۱. قواعد استفاده از چاپستیک را رعایت کنید

اگر از چاپستیک (چوبک غذاخوری) برای غذا خوردن استفاده کنید، ژاپنی‌ها خوش‌شان خواهد آمد. اما باید مواظب باشید که این اشتباهات را مرتکب نشوید: هرگز چاپستیک‌های خود را به‌صورت عمودی داخل ظرف برنج قرار ندهید، چراکه مراسم تدفین در ژاپن را تداعی می‌کند. اگر مجبور شدید چاپستیک‌های خود را زمین بگذارید، همیشه از نگه‌دارنده‌ی چاپستیکی استفاده کنید که کنار دست‌تان است. هرگز از چاپستیک خود برای منتقل کردن غذا به چاپستیک فرد دیگری استفاده نکنید. وقتی هم با فرد دیگری از یک ظرف غذا می‌خورید با چاپستیک خود غذا را بردارید، آن را داخل بشقاب خود بگذارید و بعد میل کنید. درضمن، حواس‌تان باشد که چاپستیک‌های خود را به هم نمالید؛ این کار در ژاپن بی‌ادبی محسوب می‌شود.

۲. با کفش داخل نیایید

اگر به منزل یک ژاپنی دعوت شده‌اید، باید بلافاصله بعد از وارد شدن کفش‌های خود را دربیاورید، چراکه در ژاپن کفش‌های بیرون کثیف تلقی می‌شوند. به‌همین‌خاطر کفش‌ها در آورده می‌شوند و به‌جایش دمپایی پا می‌کنند. این قاعده در هتل‌های ریوکان، برخی از معابد و مراکز مذهبی، مدارس و بیمارستان‌ها هم رعایت می‌شود. اگر دیدید که کنار در، کفش‌های زیادی ردیف شده‌اند، شما هم باید کفش‌هایتان را دربیاورید؛ معمولا دمپایی هم برای استفاده‌ی شما آماده خواهد بود.

همچنین در رستوران‌هایی که مشتریان روی تشک‌های سنتی تاتامی می‌نشینند هم باید کفش‌ها درآورده شوند. در این مورد اصلا دمپایی به پا نمی‌شود؛ پس حتما از سوراخ و لنگه‌به‌لنگه نبودن جوراب‌هایتان مطمئن شوید!

قاعده‌ی مهم دیگر که باید رعایت کنید این است که هنگام استفاده از سرویس بهداشتی، دمپایی‌های داخل منزل را با دمپایی‌های توالت عوض کنید. وقتی وارد توالت (که معمولا از حمام جدا شده است) می‌شوید، دمپایی‌هایی می‌بینید که باید آنها را پا کنید. حتما یادتان باشد که وقتی کارتان تمام شد، با دمپایی توالت بیرون نیایید!

۳. سیستم صف‌کشیدن را یادتان نرود

ژاپنی‌ها عاشق صف‌کشیدن هستند؛ خواه صف اتوبوس یا قطار باشد یا حتی آسانسور! در سکوهای ایستگاه‌های قطار خطوطی روی زمین دیده می‌شوند که نشانگر این هستند که باید منتظر قطارتان بمانید. وقتی قطار رسید، درها دقیقا بین دو خط موازی‌ای باز خواهند شد که مسافران منتظر ایجاد کرده بودند. و نیازی به توضیح نیست که حتما باید صبر کنید که مسافران قطار کاملا پیاده شوند تا بعد شما سوار قطار شوید.

۴. درحال حرکت از خوردن و آشامیدن خودداری کنید

در ژاپن معمولا مردم درحال حرکت غذا نمی‌خورند و چیزی نمی‌نوشند. آنها فست‌فود‌ها را هم درحال ایستاده، کنار پیاده‌رو و خیابان می‌خورند. همچنین ژاپنی‌ها نوشیدنی‌هایشان را از دستگاه فروش خودکار می‌خرند، بلافاصله آن را می‌نوشند و قوطی آن‌ را در سطل زباله‌ای که کنار دستگاه قرار دارد، می‌اندازند. به‌همین‌نحو، خوردن و آشامیدن در مترو و اتوبوس کاری خلاف آداب اجتماعی دانسته می‌شود. البته سفرهای طولانی‌مدت در این میان استثنا هستند.

۵. قبل از اینکه دوش نگرفته‌اید وارد وان حمام نشوید

اغلب خانه‌های ژاپنی وان حمامی دارد که با آب گرم پر شده‌اند. این وان‌ها فقط برای این است که برای چند دقیقه‌ای وارد آن شوید و استراحت کنید؛ نه اینکه خود را شست‌وشو دهید. این وان‌های ژاپنی که مستطیلی‌شکل هستند «فورو» نامیده می‌شوند و نسبت به وان‌های غربی اندکی گودتر هستند. قبل از اینکه وارد این وان‌ها شوید، حتما باید بدن خود را زیر دوش کناری تمیز کنید. اگر از حمام عمومی یا «اونسن» بازدید می‌کنید، همین قاعده را هم باید رعایت کنید. البته اونسن قواعدی دیگری هم دارد: مایو ممنوع است، موهای بلند باید از پشت سر بسته شوند تا وارد آب وان نشوند، حوله نباید با آب تماس پیدا کند و در اونسن نباید شنا کرد. همچنین ژاپنی‌ها از تاتو هم خوش‌شان نمی‌آید، چراکه تاتو در ژاپن مخصوص خلاف‌کارهاست؛ پس اگر تاتو دارید شاید مانع از ورود شما به حمام‌های عمومی شوند.

۶. در جمع و اماکن عمومی بینی خود را خالی نکنید

این کار در ژاپن زشت است. درعوض یک مکان خلوت یا دست‌شویی برای خالی کردن بینی خود پیدا کنید. در خیابان‌ها و مکان‌های عمومی ژاپن، به‌ویژه در فصل زمستان، مشاهده‌ی افرادی که ماسک به صورت دارند رایج است. این ماسک بدین معنی‌ است که آنها سرما خورده‌اند و نمی‌خواهند هوا را آلوده و ویروس را به دیگران منتقل کنند.

۷. به کسی اَنعام ندهید

برخلاف آمریکا که انعام دادن به راننده تاکسی یا گارسون رستوران الزامی است، در ژاپن این کار توهین محسوب می‌شود. هزینه‌ی سرویس‌دهی در قبض رستوران حساب می‌شود و حتی راننده تاکسی‌ها هم از رُند کردن نرخ کرایه خودداری می‌کنند. کافی‌ است برای امتحان، وقتی غذایتان تمام شد چند سکه کنار بشقاب خود بگذارید تا بعد ببینید که پیشخدمت دوان‌دوان به سمت‌تان آمده تا پولی را که جا گذاشته‌اید، به شما بدهد!

۸. در وسایل حمل‌و‌نقل عمومی مکالمه‌های تلفنی با صدای بلند نداشته باشید

ژاپنی‌ها در اماکن عمومی با تلفن‌های همراه خود آهسته حرف می‌زنند و سعی می‌کنند مکالمات را حتی‌الامکان کوتاه کنند. در مترو یا اتوبوس‌های ژاپن، افرادی را می‌بینید که موسیقی گوش می‌کنند، ویدئو تماشا می‌کنند یا مطالعه می‌کنند، اما به‌ندرت مکالمات تلفنی انجام می‌دهند. اگر مجبور شدید در یکی از اماکن عمومی ژاپن، تلفنی صحبت کنید، به مکان خلوتی بروید.

۹. با انگشت به چیزی یا کسی اشاره نکنید

اشاره کردن به اشیا یا افراد با انگشت، در ژاپن ناشایست تلقی می‌شود. ژاپنی‌ها به‌جای اینکه برای اشاره به چیزی از انگشت خود استفاده کنند، یکی از دست‌های خود را به‌آرامی به سمت شی مورد اشاره در هوا تاب می‌دهند. وقتی هم می‌خواهند به خودشان اشاره کنند، انگشت سبابه‌ی خود را به بینی خود می‌زنند. همچنین اشاره کردن به چیزی با چاپستیک در فرهنگ ژاپنی زشت است.

۱۰. سس سویا را روی برنج نریزید

در ژاپن، سس سویا هرگز مستقیما روی برنج ریخته نمی‌شود. همیشه سعی کنید سس سویا را داخل ظرف کوچک مخصوص این کار بریزید و از ریختن مستقیم آن روی برنج یا غذاهای دیگر خودداری کنید. وقتی سس سویا را داخل ظرف مخصوصش ریختید، از چاپستیک برای فرو کردن سوشی یا ساشیمی داخل سس سویا استفاده کنید.

۱۱. از دادن و گرفتن چیزها با یک دست خودداری کنید

در ژاپن برای دادن و گرفتن چیزها، حتی چیزهای کوچکی مثل کارت ویزیت، همیشه از هر دو دست استفاده می‌شود. هنگام پرداخت پول کافه یا مغازه، معمولا به‌جای اینکه مستقیما پول را به صندوقدار بدهند، آن را روی سینی کوچک کنار صندوق می‌گذارند.

۱۲. برای خودتان نوشیدنی نریزید

هنگام تعامل با همکاران و دوستان، وقتی لیوان نوشیدنی‌شان خالی شد، برای‌شان پر کنید، اما لیوان خود را پر نکنید. این کار در فرهنگ ژاپنی زشت است. وقتی لیوان‌های دوستان‌تان را پر کردید، آنها هم لیوان شما را پر می‌کنند. ژاپنی‌ها همیشه هنگام خالی کردن بطری نوشیدنی از دو دست استفاده می‌کنند.